Việc phân loại đơn vị hành chính nhằm đánh giá quy mô, trình độ phát triển của đơn vị hành chính; mức độ đáp ứng của tổ chức bộ máy chính quyền địa phương trên địa bàn đơn vị hành chính, làm cơ sở để hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng tổ chức bộ máy, xác định biên chế, chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức của chính quyền địa phương phù hợp với từng loại đơn vị hành chính. Từ mục đích nêu trên, ngày 27 tháng 11 năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 307/2025/NĐ-CP quy định về phân loại đơn vị hành chính, Nghị định có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký ban hành.
Theo đó, Điều 2 Nghị định số 307/2025/NĐ-CP quy định loại đơn vị hành chính của nước ta bao gồm:
1. Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt; các thành phố trực thuộc trung ương còn lại là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại I.
2. Tỉnh được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III.
3. Xã được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III.
4. Phường, đặc khu được phân thành bốn loại: loại đặc biệt, loại I, loại II và loại III.
Tiêu chí phân loại đơn vị hành chính theo quy định khoản 2 Điều 4 Nghị định số 307/2025/NĐ-CP, gồm:
- Tiêu chí về quy mô dân số;
- Tiêu chí về diện tích tự nhiên;
- Tiêu chí về điều kiện phát triển kinh tế - xã hội;
- Tiêu chí đặc thù, trong đó:
Tiêu chí các yếu tố đặc thù phân loại đơn vị hành chính cấp tỉnh: dân số là người dân tộc thiểu; đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc có đường biên giới quốc gia trên đất liền; Có di tích quốc gia đặc biệt hoặc có di sản được UNESCO công nhận, ghi danh; số lượng đơn vị hành chính cấp xã.
Về tiêu chí phân loại đơn vị hành chính xã đối với yếu tố đặc thù: Dân số là người dân tộc thiểu số; Có đường biên giới quốc gia trên đất liền; Có di tích quốc gia đặc biệt hoặc có di sản được UNESCO công nhận; Xã an toàn khu.
Về tiêu chí phân loại đơn vị hành chính phường đối với yếu tố đặc thù: Dân số tạm trú; Phường thuộc khu vực miền núi; Có di tích quốc gia đặc biệt hoặc có di sản được UNESCO công nhận; phường an toàn khu.
Về tiêu chí phân loại đơn vị hành chính đặc khu: Thực hiện theo Điều 8 Nghị định số 307/2025/NĐ-CP:
“Điều 8. Tiêu chí phân loại và cách tính điểm phân loại đơn vị hành chính đặc khu
1. Tiêu chí quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đặc khu thực hiện như của xã quy định tại các khoản 1, 2, 3 Điều 6 của Nghị định này, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này. Trường hợp đặc khu được công nhận loại đô thị theo quy định của pháp luật thì tiêu chí diện tích tự nhiên, quy mô dân số, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đặc khu thực hiện như của phường quy định tại khoản 1, 2, 3 Điều 7 của Nghị định này.
2. Tiêu chí yếu tố đặc thù của đặc khu được tính 10 điểm.
3. Đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người là đơn vị hành chính cấp xã loại III.”.
Thẩm quyền quyết định phân loại đơn vị hành chính: Thực hiện theo quy định Điều 10 Nghị định số 307/22025/NĐ-CP:
1. Bộ trưởng Bộ Nội vụ quyết định công nhận phân loại đơn vị hành chính cấp tỉnh và phường, đặc khu loại đặc biệt.
2. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định phân loại đơn vị hành chính cấp xã, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Nội vụ./.
Hồng Vân-Sở Tư pháp
