Ngày 17/10/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2310/QĐ-TTg ban hành “Kế hoạch hành động tháng cao điểm chống khai thác hản sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) và phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam”.
Tại Kế hoạch đề ra mục tiêu gồm:
Thứ nhất, tập trung cao điểm nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm để giải quyết triệt để các tồn tại, hạn chế trong chống khai thác IUU, thực hiện các khuyến nghị của EC và chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra lần thứ 5 của EC đảm bảo đạt kết quả tốt nhất, quyết tâm gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” tại đợt thanh tra lần này.
Thứ hai, quản lý khai thác và phát triển bền vững ngành thủy sản, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế vì lợi ích của người dân, của quốc gia; nâng cao vị thế, hình ảnh, trách nhiệm quốc tế của Việt Nam trong thực hiện các cam kết, điều ước quốc tế trong bảo vệ môi trường biển, hệ sinh thái biển bền vững; góp phần đảm bảo quốc phòng an ninh, chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Thứ ba, ban hành kế hoạch đảm bảo sáu rõ, áp dụng công nghệ hiện đại để xử lý dứt điểm, triệt để các tồn tại hạn chế chống khai thác IUU, gỡ được cảnh báo thẻ vàng của EC trong năm 2025.
Tại Kế hoạch quy định các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm đến ngày 15 tháng 11 năm 2025 cụ thể như sau:
Một là, về hoàn thiện quy định pháp luật thủy sản
Rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 38/2024/NĐ-CP ngày 05 tháng 4 năm 2024 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản và các quy định pháp luật liên quan khác, đảm bảo đầy đủ các hành vi vi phạm khai thác IUU, nâng mức xử phạt đủ sức răn đe, bổ sung thẩm quyền cho cấp xã và công an xã.
Hai là, về quản lý đội tàu
- Kiểm kê, lập danh sách, phân loại toàn bộ tàu cá hiện có (bao gồm cả các tàu cá bất hợp pháp lâu ngày không vào cảng) để quản lý chặt chẽ theo quy định pháp luật về đăng ký, cấp giấy phép khai thác thủy sản.
- Rà soát, định danh tàu cá trên nền tảng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (VneID) để kết nối đồng bộ với cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), Cơ sở dữ liệu kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến qua các đồn/trạm biên phòng, hệ thống giám sát tàu cá (VMS), hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác (eCDT).
- Hoàn thành việc đăng ký, đăng kiểm, cấp hoặc gia hạn giấy phép; đối soát dữ liệu thông tin của từng tàu cá (chủ tàu, số căn cước công dân, địa chỉ, số điện thoại...), cập nhật đầy đủ, chính xác dữ liệu thông tin tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) và hệ thống giám sát tàu cá với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư VneID.
- Đảm bảo 100% tàu cá đã đăng ký phải viết biển số, đánh dấu tàu cá theo quy định tại Thông tư số 23/2018/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường).
- Đăng ký tàu phục vụ nuôi trồng thủy sản và tàu dịch vụ khác theo quy định để không còn tàu cá không viết biển số, không đánh dấu tham gia hoạt động tại các địa phương theo quy định tại Thông tư số 05/2025/TT-BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
- Giải bản tàu cá không có nhu cầu đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản theo và tàu cá đóng mới, cải hoán, mua bán không theo quy định.
- Ban hành và thực hiện chính sách hỗ trợ tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, đang sử dụng nghề cấm chuyển sang nghề khác để đảm bảo việc làm, thu nhập và sinh kế cho người dân.
Ba là, về kiểm soát hoạt động tàu cá
(1) Kiểm soát tàu cá rời cảng, xuất trạm kiểm soát biên phòng:
- Sửa đổi, bổ sung tiêu chí mở cảng (kể cả cảng cá tư nhân) theo quy định của Luật thủy sản sửa đổi, bổ sung được Quốc hội Khóa 14 thông qua.
- Lập danh sách và kiểm soát chặt chẽ đảm bảo tàu cá không đủ điều kiện không tham gia hoạt động.
- Kiểm soát chặt chẽ tàu cá và ngư dân tại nơi cư trú, đảm bảo nắm rõ địa chỉ của mọi chủ tàu, ngư dân và địa bàn hoạt động của tàu cá gắn với cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia.
- Đưa vào áp dụng hệ thống quản lý tàu cá và ngư dân xuất, nhập bến trên nền tảng VneID để kiểm soát được toàn bộ tàu cá, ngư dân xuất bến tham gia hoạt động khai thác thủy sản.
(2) Kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển:
- Ban hành Quy chế phối hợp tuần tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá trên các vùng biển giữa các lực lượng chấp pháp trên biển: bộ đội biên phòng, kiểm ngư, cảnh sát biển, hải quân.
- Ban hành chính sách hỗ trợ ngư dân nâng cấp, thay thế thiết bị VMS đáp ứng điều kiện quy định tại Nghị định số 37/2024/NĐ-CP và duy trì kết nối hệ thống VMS 24/24 kể cả khi tàu cá neo đậu tại bờ.
- Áp dụng hệ thống báo cáo vị trí tàu cá tự động khi mất kết nối hệ thống VMS trên biển để ngư dân biết để thực hiện các quy định của pháp luật.
- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống giám sát tàu cá, cơ chế đồng bộ dữ liệu, báo cáo vị trí tàu cá; phân tích trường hợp tàu cá do hệ thống VMS cảnh báo vi phạm để thông báo đến cơ quan, lực lượng chức năng xử lý theo quy định.
(3) Ngăn chặn, xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài:
- Làm việc với lực lượng chức năng nước sở tại, thuyền trưởng đang bị giam giữ ở nước ngoài để điều tra, thu thập bằng chứng, xử lý triệt để các vụ việc vi phạm theo quy định.
- Bố trí tối đa lực lượng, phương tiện (Cảnh sát biển, Biên phòng, Hải quân, Công an, Kiểm ngư trung ương, Kiểm ngư địa phương,...) thực hiện đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát thường xuyên, liên tục trên các vùng biển giáp ranh với các nước như Ma-lai-xi-a, Thái Lan, In-đô-nê-xi-a và các đảo, cửa biển, cửa sông, cửa lạch, bãi ngang ven biển... để ngăn chặn, xử lý tàu cá vi phạm khai thác IUU đến khi kết thúc đợt thanh tra lần thứ 5 của Ủy ban châu Âu.
(4) Kiểm soát tàu cá nhập trạm kiểm soát biên phòng và cập cảng:
- Áp dụng hệ thống quản lý tàu cá và ngư dân xuất, nhập bến trên nền tảng VneID để kiểm soát được toàn bộ tàu cá, ngư dân kết thúc chuyến biển.
- Chỉ định cơ quan và bố trí nguồn lực để kiểm tra, kiểm soát tàu cá nhập trạm kiểm soát biên phòng, cập cảng theo quy định thống nhất trên nền tảng VneID, kiểm soát tàu cá qua trạm biên phòng và trên hệ thống eCDT.
Bốn là, về truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác
(1) Đối với sản phẩm thủy sản khai thác trong nước:
- Hoàn thiện, hướng dẫn, áp dụng triển khai đồng bộ, thống nhất hệ thống nhật ký khai thác, nhật ký thu mua chuyển tải điện tử (e-logbook) và hệ thống eCDT tại tất cả cảng cá (kể cả cảng cá tư nhân).
- Nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin (máy tính để bàn, máy tính bảng, kết nối internet) tại cảng cá để hỗ trợ ngư dân thực hiện cập nhật dữ liệu lên hệ thống VneID, biên phòng, e-lobook, eCDT.
- Toàn bộ ngư dân, cơ sở thu mua thủy sản khai thác, doanh nghiệp chế biến, cảng cá và cơ quan quản lý nhà nước về thủy sản thực hiện giám sát sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng, hồ sơ truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trên hệ thống e-logbook và eCDT.
- Đảm bảo tất cả tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên tham gia hoạt động khai thác thủy sản thực hiện rời, cập cảng trên eCDT tại cảng cá và sử dụng hệ thống nhật ký khai thác thủy sản điện tử theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
(2) Đối với sản phẩm thủy sản khai thác nhập khẩu theo Hiệp định PSMA và bằng tàu Công ten nơ:
- Thiết lập kênh liên hệ với các tổ chức nghề cá khu vực, quốc gia tàu treo cờ, cấp giấy phép để xác minh, đối chiếu thông tin quản lý tàu, giấy phép khai thác, chuyển tải,...
- Bố trí đủ nguồn lực (kinh phí, nhân sự, trang thiết bị...) để kiểm tra hồ sơ, giám sát khối lượng, thành phần loài thủy sản nhập khẩu tại cảng biển, tại nhà máy chế biến, xuất khẩu thủy sản; mua thông tin, truy cập cơ sở dữ liệu quốc tế để xác minh, đối chiếu thông tin tàu, sản phẩm thủy sản khai thác nhập khẩu vào Việt Nam.
Năm là, về thực thi pháp luật, xử lý vi phạm
- Củng cố hồ sơ, xử lý triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; các trường hợp mất kết nối VMS trên 06 giờ không báo cáo vị trí về bờ, trên 10 ngày không đưa tàu cá về bờ, vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển từ năm 2024 đến nay đã được phát hiện và tiếp tục xử lý triệt để các hành vi vi phạm phát sinh.
- Đưa ra truy tố, xét xử các vụ việc đã khởi tố tại tỉnh An Giang, Cà Mau, thành phố Hồ Chí Minh, Gia Lai và tiếp tục khởi tố, truy tố, xét xử các hành vi liên quan đến đưa tàu cá, ngư dân khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, gửi, vận chuyển thiết bị VMS... theo Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
- Thực hiện kết nối, liên thông đồng bộ cơ sở dữ liệu theo dõi, cập nhật kết quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp và Môi trường./.
Minh Hải-Sở Tư pháp
